Psychologiczne przygotowanie dziecka do wizyty w gabinecie podologicznym

Dzieci to najtrudniejsi a zarazem najwdzięczniejsi pacjenci, którzy przychodzą do gabinetu podologicznego, wymagający od personelu więcej uwagi, kreatywności oraz cierpliwości. Zachowanie młodych pacjentów podczas wizyty zależy m.in. od rozwoju psychologicznego, wieku, czynników emocjonalnych, stosunku rodziców oraz ich wcześniejszych doświadczeń związanych z takową wizytą, właściwego przygotowania dziecka do wizyty oraz odpowiednich kompetencji podologa.

Podologia to nowa i nieznana większości osób dziedzina nauki, która jako nieznane powoduje lęk oraz strach nie tylko u najmłodszych pacjentów, ale także ich rodziców. Bardzo ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków oraz atmosfery w gabinecie. Osobowość podologa, umiejętne podejście do dziecka oraz pewne zasady to duży sukces w całym procesie leczenia (4).

Postępowanie w domu 

Podstawą spokojnej i pomyślnej wizyty u podologa jest odpowiednie przygotowanie oraz rozmowa rodziców z dzieckiem przed planowaną wizytą.  Etap ten nazywany jest pierwszym etapem adaptacyjnym (8).

Rodzice powinni zawsze informować dziecko o planowanej wizycie, wytłumaczyć, w jakim celu tam się wybierają, jak według nich będzie przebiegać takie spotkanie oraz jak wygląda gabinet i osoby w nim pracujące, jeżeli oczywiście rodzic bywa w takim miejscu.

Nie należy zagłębiać się i dokładnie opisywać całego przebiegu spotkania, opisywać narzędzi oraz zbyt drastycznych dla dziecka obrazów, ponieważ nie wolno dawać możliwości wyobraźni, która u dzieci jest na ogół bardzo wybujała.

Rodzice powinni zachować spokój i wytłumaczyć, iż podolog to osoba, która zajmuje się stopami, ich leczeniem, pielęgnacją, utrzymaniem stóp w dobrej kondycji oraz poinformować o konieczności pokazania stóp w celu diagnostycznym. Dziecko będzie przygotowane na oglądanie ich przez obcą osobę.

Kolejnym ważnym elementem jest nie okłamywanie dziecka odnośnie przebiegu wizyty, czasu jej trwania, jak i zapewnianie o braku dolegliwości bólowych podczas zabiegu. Ból nie jest oczywiście standardem podczas każdej wizyty, jednak należy brać go pod uwagę, jeżeli mały pacjent nie pyta o taką ewentualność, nie należy w ogóle wspominać o możliwości wystąpienia się bólu. Na pojawiające się tego typu pytanie ze strony dziecka należy zapewnić je o wsparciu i możliwości ustalenia, w jaki sposób chce informować o pojawiającym się bólu.

Rodzice wybierając się z dzieckiem do gabinetu powinni jasno poinformować gdzie się wybierają oraz nie podawać fałszywych informacji jak wyjście na wycieczkę, na spacer. Takie postępowanie jest elementem zaskoczenia i jeszcze większego stresu dla małego pacjenta. Wizyta w takim miejscu będzie kojarzyła mu się z czymś fałszywym oraz nieprzyjemnym.

Dziecko powinno być wypoczęte i wyspane, rodzice umawiając wizytę muszą wziąć pod uwagę porę dnia, kiedy maluch ma najlepsze samopoczucie.

Postępowanie w gabinecie

Bardzo istotne jest stworzenie odpowiednich warunków dla dzieci w gabinecie podologicznym. Pierwsze wrażenie jest odruchem instynktownym oraz odbieranym za pomocą takich zmysłów jak kolor, światło, zapach, dźwięk oraz przyjazne twarze witające dziecko po wejściu do gabinetu. Odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy jak i personelu pozwala poczuć się bezpiecznie małoletnim pacjentom.

Wizyta adaptacyjna

Pierwszym i bardzo ważnym elementem zapoznawczym dziecka z gabinetem jest wizyta adaptacyjna, ma ona kluczowe znaczenie w pomyślnym i bezstresowym późniejszym leczeniu.

Wizyta ta powinna odbywać się w momencie, kiedy problem nie daje odczuć bólowych. Ma ona charakter profilaktyczny i informacyjny, zarówno dla dziecka i rodziców, podpowiada w jaki sposób dbać o stopy i zapobiegać defektom, ewentualnie służy omówieniu zabiegów, jeżeli występuje problem chorobowy.

Ma ona również na celu obserwację przez dziecko jak wygląda personel, gabinet oraz znajdujące się w nim sprzęty i narzędzia. Należy pozwolić dziecku zaspokoić jego ciekawość, odpowiadać na zadawane przez niego pytania, zapoznać się z narzędziami, uruchomić używany sprzęt, aby miało czas na oswojenie się z dźwiękiem maszyny, pobawić się, a nawet przeprowadzić mały zabieg na zabawce lub pluszaku.

Wizyta adaptacyjna może być również przeprowadzona podczas wizyty rodzica, oczywiście, jeżeli zabieg jest tylko formą profilaktyczną i nie wymaga użycia drastycznych dla dziecka narzędzi i nie daje odczuć bólowych.

Obserwacja pacjenta podczas wizyty adaptacyjnej daje możliwość stwierdzenia czy mamy do czynienia z pacjentem lękliwym czy pozytywnie nastawionym do współpracy, można w przyszłości dostosować metodę zabiegu oraz tempo przeprowadzenia wizyty.

Atmosfera w gabinecie oraz zachowanie podologa

Lęk przed wizytą jest naturalnym zjawiskiem pojawiającym się u dzieci, dlatego bardzo ważne jest stworzenie przyjaznej atmosfery w poczekalni jak i zachowanie personelu. Poczekalnia to miejsce pierwszego kontaktu i budowania dobrych lub złych skojarzeń.

Należy wyznaczyć miejsce, gdzie mogą pojawić się m.in. akwarium, tablica do rysowania kredą, krzywe lustra, zabawki: puzzle, klocki oraz kredki i kartki do malowania. Należy zwrócić uwagę na konieczność dezynfekcji powierzchni zabawek jak i stolików, z których korzystają dzieci.

Bardzo ważną regułą jest punktualność podologa, zbyt długi czas oczekiwania na wizytę wywołuje u dziecka niepewność, frustrację i zniecierpliwienie, a w konsekwencji brak koncentracji podczas zabiegu.

Personel zarówno ten, który obsługuje pacjenta na recepcji jak i Podolog, również powinni przygotować się do wizyty małego pacjenta. Biały fartuch wywołuje u dziecka nieprzyjemne skojarzenia. Podolog chcąc wzbudzić zaufanie powinien wyglądać przyjaźnie i kolorowo. Kolorowy fartuch, w interesujący dla dziecka print, kolorowe, pachnące rękawiczki, maska dla podologa z wzorem z bajek lub narysowanym uśmiechem.

Otoczenie, w którym przebywa dziecko powinno stwarzać przyjazną atmosferę, nieeksponowanie dużej ilości narzędzi, dobrze dobrane kolory oraz wystrój gabinetu. Ciepłe kolory ścian i mebli, odpowiednia temperatura, oświetlenie, zmniejszony hałas, eksponowanie dziecięcych obrazków i zabawek dodatkowo wzbudza zaufanie.

Należy przygotować wszystkie potrzebne narzędzia i akcesoria przed pojawieniem się dziecka w gabinecie. Wcześniejsze przygotowanie skraca wizytę, powinna być ona możliwie jak najkrótsza.

Pozytywna współpraca małego pacjenta z całym personelem w gabinecie podologicznym powinna skupić się na komunikacji niewerbalnej. To mowa ciała stanowi bardzo duży procent w relacji z małym pacjentem.

Kluczowym podejściem do dziecka jest postawa oraz kontakt wzrokowy, gesty oraz pochylenie w jego stronę. Stwarzanie pozytywnego wizerunku w oczach dziecka to uśmiech wyrażający pogodę ducha i życzliwość, oraz entuzjastyczna postawa.

Kolejnym elementem jest aktywne słuchanie, m.in. potakiwanie, uśmiech czy zdziwienie wyrażone mimiką twarzy. Sygnalizuje to poczucie ważności i poświęcenie uwagi małemu pacjentowi. Nie należy przyjmować postawy zamkniętej oraz zbyt nadmiernie gestykulować.

Podczas przyjmowania pacjenta do gabinetu należy z uśmiechem zapytać o jego imię, ulubione zwierzątko lub podjąć inny temat, aby skupić uwagę na dziecku. Warunkiem pomyślnej współpracy podologa z dzieckiem jest okazanie szacunku, troski i akceptacji jego strachu i lęku.

Pytanie pacjenta podczas zabiegu czy coś go boli, czy wszystko w porządku, zadawanie zamkniętych pytań, na które dziecko może w jasny i sprecyzowany sposób odpowiadać daje również poczucie bezpieczeństwa i pozwala rozładować napięcie.

Badanie należy przeprowadzać bez pośpiechu, w cichej i spokojnej atmosferze, należy delikatnie odkładać narzędzia na tackę oraz nie prowadzić głośnych rozmów z rodzicem lub opiekunem, aby nie wzbudzać u dziecka niepokoju. Mały pacjent pozornie zajęty bajką lub zabawką słyszy, co wokół niego się dzieję i czego dotyczy rozmowa.

Nie wolno omawiać stanu zdrowia dziecka podczas jego obecności, szczególnie, jeżeli stan stóp wymaga przeprowadzenia terapii. Dziecko nie jest w stanie zrozumieć dokładnie informacji, jakie przekazuje podolog i buduje nieprawdziwy obraz swojej choroby.

Nagroda za odwagę

Po skończonym zabiegu należy nagrodzić dziecko za odwagę, dzielność i wytrwałość. Naklejki, drobne upominki i dyplomy wzmacniają u dziecka pozytywne zachowania. Nagrodę dziecko może dostać zarówno od rodzica jak i od podologa.

Przy wielokrotnym przychodzeniu dziecka do gabinetu można zastosować formę nagrody zbiorowej, dziecko podczas każdej wizyty zbiera pieczątki lub naklejki, po uzbieraniu pewnej ilości dostaje większą nagrodę. Warunkiem dostania motywatora lub odznaki jest oczywiście prawidłowe zachowanie podczas zabiegu. Należy przed taką wizytą ustalić, jakie zachowania są przez podologa akceptowane a jakie nie są dopuszczalne, również jasno określić, na jakim zachowaniu najbardziej nam zależy, np. nie zabieranie stopy podczas zabiegu.